Jonas Kaufmann i "Nessun dorma"

Pierwszy bodajże raz zdarzyło się coś takiego. Decca chcąc wykorzystać fakt, że miał z nią kiedyś kontrakt Jonas Kaufmann chwilę przed nagłośnionym wydaniem przez konkurencję jego recitalu pucciniowskiego wypuściła na rynek kompilację starych nagrań pod celowo mylącym tytułem „The Age of Puccini”. Mimowolny bohater afery zareagował gniewnie ostrzegając przed tym krążkiem gdzie tylko mógł. A wszystko to świadczy nie tylko o chciwości i hucpie angielskiej kompanii płytowej, ale też o niesamowitym potencjale komercyjnym tenora. Teraz  każdy już może włożyć do odtwarzacza właściwy krążek zatytułowany „Nessun dorma” , który już zdążył przez sporą część krytyki zostać obwołany najlepszym w dorobku (całkiem pokaźnym, Kaufmann jest hojny i pracowity) artysty. Jak zawsze jest też aktywna niewielka ale głośna grupa recenzentów, którym trudno zaakceptować jego technikę wokalną. W całym medialnym zgiełku można zrobić rozsądnie tylko jedno: zamknąć uszy i oczy na wszystko co na zewnątrz, usiąść wygodnie i słuchać. Po kilkakrotnym oddaniu się tej czynności mogę z całą pewnością stwierdzić tylko jedno – nie bawiąc się w stopniowanie – to piękna płyta. Jej największa i właściwie jedyna wada nazywa się Kristine Opolais i piszę to ze smutkiem, bo kariera tej śpiewaczki, którą niegdyś lubiłam zdąża w kierunku niepokojącym. Jako młoda sopranistka, jeszcze na Łotwie brzmiała bardzo obiecująco, jeszcze jej monachijska „Rusałka” była naprawdę dobra. Odkąd jednak Opolais zaczęła być namolnie lansowana z jej głosem jest coraz gorzej. Na domiar złego przy okazji artystka wydaje się być niemal urzędową Manon Lescaut naszych czasów, nie sposób chcąc tej opery posłuchać nie natknąć się na Opolais. Gdyby była w tej roli dobra – no problem, ale tak się nie dzieje. Na płycie towarzyszy protagoniście w duecie – a jakże z tej właśnie opery i jest to katastrofa. Jej bohaterka powinna brzmieć zmysłowo, uwodzicielsko, kusicielsko – a ona najprościej mówiąc skrzeczy (wiek nie po temu, ta urodziwa kobieta ma dopiero 36 lat). Podobnie w króciutkim pasażu Liu podczas „Non piangere …” I tylko fraz  zaśpiewanych ładnie piano przypomniało mi niegdysiejszą Opolais. Żal, iż dobrano (skutkiem powiązań rodzinno-kontraktowych chyba) Kaufmannowi taką partnerkę, ale na szczęście to nie jej płyta. Żeby zaś załatwić do końca listę minusów trzeba (przynajmniej ja muszę) wspomnieć o niepotrzebnej moim zdaniem arii z „Gianniego Schicchi”. Sam Kaufmann mówił o tym, że bardzo się wahał, czy ten fragment umieścić , w końcu chęć zawarcia wyimków ze wszystkich tenorowych partii Pucciniego zwyciężyła. A nie powinna, bo Rinuccio to rola napisana na zupełnie inny typ głosu, niż ten którym on dysponuje. Instrument o dużej mocy i wolumenie zwyczajnie nie może się w tym czuć swobodnie, musi brzmieć za ciężko i nieco nieruchawo, tak też brzmi. Jedną w bardzo niewielu umiejętności wokalnych, jakimi Kaufmann nie dysponuje jest właśnie zmiana „kategorii wagowej” na mniejszą. Fakt, że  tych, co to potrafią można policzyć na placach jednej ręki, Placido Domingo kiedyś to umiał. Cesarz tenorów nagrał na płyty w całości wszystkie role Pucciniego, można się o tym przekonać. Wracając zaś do głównego bohatera posta  - resztę rozważań należałoby poświęcić właściwie wyłącznie kwestiom interpretacyjnym. Bo podoba się to komu czy nie tą płytą Kaufmann (nie po raz pierwszy zresztą) udowadnia, że niepoliczonych zastępów admiratorów nie zawdzięcza urodzie, o co są skłonni go oskarżać oszczercy.  Proszę posłuchać jak promiennie i swobodnie  brzmi u niego górny rejestr – delicje! Jak mało używa on tu falsetu, co ja, na to uczulona doceniam szczególnie. Jakie delikatne piana! Przechodząc do szczegółów : trudno mi wybrać najlepszy fragment , ale chyba  (z naciskiem na „chyba”) najmocniej wzruszyła mnie i zachwyciła subtelność, z jaką jego Calaf prosi „Non piangere Liu”. Zawsze aria wydawała mi się ciekawsza i ładniejsza od hitu o bezsenności, tym razem zostałam oszołomiona  pięknem tej interpretacji. Kaufmann nie musi wytaczać armat dramatyzmu, żebyśmy w pełni odczuli siłę emocjonalnego przekazu. Chociaż może, co słychać najlepiej w „Hai ben ragione” z „Płaszcza”, gdzie Luigi znajduje się już na krańcu desperacji i beznadziei. Fragmenty „Manon Lescaut” są szalenie (nomen omen) interesujące, bo brzmią jeszcze lepiej niż na scenie. I nie chodzi tu o żadną pomoc techniczną, tylko, jak mi się wydaje o możliwość skupienia wyłącznie na kwestiach wokalnych. Wielką radością stały się tez dla mnie arie z dwóch wczesnych, mniej znanych oper Pucciniego, zwłaszcza ta z „Willid”. Daje ona śpiewakowi sporo szans na ciekawą kreację i dziwię się od zawsze, że przynajmniej w recitalach nie jest częściej wykonywana. Kaufmann wykorzystał oczywiście te szanse i jego bohater efektownie przechodzi od przerażenia i wyrzutów sumienia do kojących te ostatnie słodkich wspomnień o miłości, którą sam porzucił. I tak można się zachwycać prawie każdym kolejnym numerem na płycie. Jej piękno zawdzięczamy jednak nie tylko Jonasowi Kaufmannowi, ale także sprężyście i entuzjastycznie grającej orkiestrze Accademia Nazionale di Santa Cecilia pod mistrzowską ręką uważnie towarzyszącej soliście Antonio Pappano.