"Jolanta" w Paryżu

„Jolanta” nigdy nie zadomowiła się w stałym repertuarze teatralnym  ale w ostatnich latach wraca na światowe sceny regularnie. Ze względu na swą długość bywa zestawiana z innymi dziełami, czasem zaskakująco  - np. z „Głosem ludzkim” Poulenca, z „Persefoną” Strawińskiego czy, jak u nas z „Zamkiem Sinobrodego” Bartoka. Za każdym razem inscenizatorzy próbują jakoś uzasadnić te złożenia dokonując wyczynów z punktu widzenia logiki nieco karkołomnych. W Paryżu ostatnio próbowano, przynajmniej od strony muzycznej zachować jednorodność stylistyczną i „Jolanta” wylądowała w parze z … „Dziadkiem do orzechów”, połączona z nim w organiczną całość (np. druga część spektaklu zwierała końcówkę opery i początek baletu). Wykorzystano przy tym chwyt doskonale znany: historia Jolanty stała się prywatnym przedstawieniem granym na urodzinach Marie, protagonistki baletu. A tak, Marie a nie Klary bo reżyserię powierzono komuś, kto z upodobaniem na kanwie libretta pisuje historyjki własne zmieniając nie tylko relacje pomiędzy postaciami, ale nawet imiona … Na szczęście w tańcu ciągle najważniejszy jest choreograf  i to on ponosi odpowiedzialność za „Dziadka do orzechów” . Nie będę się wymądrzać na temat pracy Beniamina Millepied’a bo się na tym nie znam ani trochę, mogę tylko powiedzieć, że mnie się takie niezupełnie tradycyjne podejście do tematu podobało. Natomiast w części dla mnie zasadniczej, czyli w operze od strony inscenizacyjnej zachwycać się nie było czym. Dmitri Tcherniakov  powrócił do swej aż za dobrze już znanej maniery realizacyjnej  i znaleźliśmy się w ciasnej przestrzeni mieszczańskiego saloniku w czasach, sądząc po kostiumach tuż przed rewolucją.  Może powinnam być wdzięczna, że to przynajmniej nie współczesna brzydota, ale jakoś nie potrafię. „Jolanta” jest baśnią symboliczną i takie dosłowne przełożenie na konkret daje rezultat znacznego spłaszczenia  zarówno całej historii, jak i tego co ona znaczy. Przeniesienie akcji z odrealnionego średniowiecza w precyzyjnie określony czas tuż przed katastrofą przekazu nie pogłębiło, ale jakiś pozytyw mogę jednak wskazać. Ku mojemu zaskoczeniu dotyczy on znakomicie dopracowanego drugiego planu, gdzie pozornie mniej ważne postacie okazały się pełnokrwistymi ludźmi, nie zaś tylko manekinami używanymi w celu podawania krótkich replik protagonistom, jak to często bywa. Zyskała na tym przede wszystkim trójka bohaterów: Marta i Bertrand, którzy okazali się małżeństwem z wieloletnim stażem a ich wzajemną więź pokazano ładnie i ciepło oraz Robert. Ten ostatni, najczęściej traktowany obojętnie tu zyskał wyrazistą i sympatyczną osobowość jako zakochany z całą młodzieńczą zapalczywością i rozpaczliwie acz honorowo usiłujący się pozbyć niechcianej narzeczonej. Ogólnie – ta „Jolanta” nie bolała  i nie budziła zasadniczego protestu, tylko … magia gdzieś uleciała. A raczej uleciałaby, gdyby nie Sonia Yoncheva śpiewająca partię tytułową, nie tylko pięknie  wokalnie, ale też z wzruszającą prostotą i czystością przekazu nadającą Jolancie specyficzną świetlistość, bez której tej postaci nie ma (ta szczególna cecha umknęła na przykład Annie Netrebko).  Na jej tle Arnold Rutkowski wypadł nieco blado – wyśpiewał wszystko, co trzeba bardzo porządnie, a rola Vaudemonta do łatwych nie należy, ale to już nie ten piękny głos znany dobrze ze sceny TWON (dziwne, bo wiek nie po temu). Aleksander Tsymbaliuk zaprezentował się jako nieoczekiwanie przystojny król Rene, doskonale też sprawdził się wokalnie. Nie przepadam za drobną, gęsta wibracją w tym głosie ale to taka moja osobista fobia, przynajmniej brzmiał on aksamitnie i dół skali ma jak na słowiańskiego basa przystało. Trzeba trafu, że jedynym numerem z „Jolanty”, który zyskał sobie jaką taką popularność jest aria barytonowa „Kto mozhet sravnitsa s Matil’daj majej”. André Jilihovschi wykonał ją nieźle, ale niestety nie potrafię wyrzucić z uszu interpretacji Hvorostovskiego i Kwietnia – obaj byli w niej świetni. Vito Priante jako lekarz Ibn-Hakia, Elena Zaremba jako Marta i Gennady Bezzubenkov jako Bertrand stanowili obsadę w tych partiach luksusową i zostawili jak najlepsze wrażenie. Podobnie jak dyrygent  Alain Antinoglu doskonale oddający wraz z prowadzoną przez siebie orkiestrą łagodną melancholię muzyki Czajkowskiego.

http://fr.euronews.com/2016/03/17/iolanta-casse-noisette-l-opera-de-paris-fait-un-pari-audacieux/