"Ariodante" w Warszawie

Jak się dziś robi karierę wokalną?  Wydawałoby się, że w czasach mediów społecznościowych i transmisji internetowych ich wsparcie jest niezbędne, że bez takich środków zwrócenie na siebie uwagi jest niemożliwe. A jednak … nie! Najlepszym na to dowodem jest rosnąca lawinowo popularność wśród publiczności i estyma wśród profesjonalistów dla artysty, który nawet nie ma swojej strony internetowej nie mówiąc już o fanpage’u, czy publicznym koncie na Twitterze czy Instagramie. Kiedy we wrześniu 2014 rejestrowano dla Ninateki spektakl „Agrippiny” z warszawskich Łazienek  Kacper Szelążek, bo oczywiście o nim mowa tego dnia akurat nie śpiewał Nerona. Jedynym właściwie ogólnie dostępnym świadectwem jego sztuki (przynajmniej jeśli chodzi o klasykę) są fragmenty „Baroque Living Room” na YT, ale nagrania to bardzo kiepskiej jakości. Ów stan rzeczy  się zmieni, bo przedstawienie, o którym dziś za kilka dni zostanie zarejestrowane w wersji koncertowej  i zdaje się ma być wydana płyta. Zaczęłam wpis od Szelążka, bo jest on zjawiskiem wyjątkowym a występuje niezbyt często i głównie (choć nie tylko oczywiście) w Warszawie, więc melomani spoza stolicy mogą go nie znać. A poznać ze wszech miar warto.  Bieżący post dotyczy zaś epokowego wydarzenia, jakim była polska prapremiera jednej z najpiękniejszych oper Haendla – „Ariodante” na którą nasz kraj czekał … 281 lat! Bardzo się cieszę, że Warszawska Opera Kameralna zdecydowała się ją wystawić, bo jednak wersja sceniczna, nawet jeśli dosyć uboga zawsze jest ciekawsza od koncertowej. Dla czytelników WOK nieznających:  to miejsce specyficzne, urocze i do wykonywania muzyki barokowej znakomite, ale zgodnie ze swą nazwą dla szerokiej widowni nieprzeznaczone - 159 miejsc i tyle. Mogę się więc poczuć osobą uprzywilejowaną, jako, że wykazałam czujność, zdobyłam bilet i w związku z tym zasiadłam na szczelnie wypełnionej widowni 15 marca. Nad innymi teatrami WOK ma tę zasadniczą przewagę, że udało się tu zgromadzić i zatrzymać fantastyczny zespół śpiewaków i muzyków, w którym młodzi, bardzo utalentowani, zaczynający dopiero swą drogę artystyczną  współistnieją na scenie (zapewne dużo na tym korzystając) z autentycznymi mistrzami  i gwiazdami. Przypadek takiej właśnie koegzystencji można było podziwiać w dwóch głównych partiach „Ariodante”, jako, że wystąpili w nich Olga Pasiecznik jako Ginevra i Kacper Szelążek w roli  tytułowej. Zanim jednak o nich i ich kolegach na scenie i w kanale orkiestrowym – trochę o inscenizacji. W zasadzie w tym przypadku nie powinna to być sprawa skomplikowana, bo libretto jest jak na barokową operę proste, logiczne i klarowne (główny wątek zaczerpnięto z jednej z najbardziej operogennych książek świata – „Orlando furioso” Ariosta). Nie ma w nim żadnych czarodziejek i innych sił nadprzyrodzonych, które by pojawiały się znienacka i mieszały w człowieczych  losach,  nie ma dziur dramaturgicznych ani nadzwyczajnych zbiegów okoliczności. Mamy szóstkę bohaterów pozytywnych i jeden charakter tak smolisty, że wystarczy aby pozostałych doprowadzić na próg szaleństwa, desperacji i śmierci. A jednak wszystko ma szczęśliwy finał, wszyscy możemy świętować zwycięstwo cnoty i prawdziwej miłości nad łotrostwem i niewczesną chucią.   Haendel napisał do tego wspaniałą muzykę, chociaż moment w jego zawodowej  egzystencji tworzeniu arcydzieła nie sprzyjał  - właśnie stracił „swój” teatr i prawie wszystkie „swoje” gwiazdy. Przyziemnemu życiu nie udało się jednak przeszkodzić muzie i od prawie trzech stuleci można się cieszyć tą partyturą zawierającą jedną z najpiękniejszych arii w całej literaturze gatunku „Scherza infida” . Powinno to jakoś zainspirować reżysera i jego współpracowników, ale w tym wypadku niestety tak się nie stało. Trochę się tego spodziewałam, bo inscenizatorzy, którzy przed premierą długo, mętnie i pseudonaukowo opowiadają o projekcie nie budzą mego zaufania. Ponadto, jak stali czytelnicy doskonale wiedzą, zasłanianie się „przybliżaniem” rzekomo niezrozumiałego czy dalekiego współczesnemu widzowi tekstu jest nieco kompromitujące w moich oczach. Bo i cóż temu przysłowiowemu Współczesnemu da przebranie bohaterów kaftan bezpieczeństwa czy brzydki szlafrok – czy bohater stanie się dzięki temu mu bliższy, niż gdyby chadzał w zbroi? Krzysztof Cicheński powtarza błąd popełniany konsekwentnie przez rzesze reżyserów nie ufając muzyce, która niesie ze sobą wszystkie emocje niezmienne od wielu stuleci. One nie potrzebują żadnych jego  zabiegów, by do słuchacza trafić. Poza tym, zastępowanie kostiumu bieżącym strojem za często służą maskowaniu braku wyobraźni. A, jeśli za nic nie chce się bogatych ubiorów i wnętrz dobrze na ogół barokowej operze służących trzeba mieć jakiś pomysł – jak np. Natalia Kozłowska przy okazji „Agrippiny” i „Orlanda”. Można wykreować własne uniwersum i trafić do widza, ale przekaz musi być zgodny z muzyką i klarowny. To się niestety w WOK nie udało. Na scenie mamy ścianę z jadowicie zielonych liści z tyłu w roli dekoracji i zgrzebną odzież w roli kostiumów.  Nie to wszakże decyduje o niepowodzeniu tej inscenizacji, a dojmujące wrażenie, iż w wielu momentach reżyser udał się na kawę (bądź inny napój) pozostawiając obsadę samej sobie.  A musiał być tej kawy wielkim amatorem.  W tej sytuacji naturalny sceniczny talent się obroni, ale całość wygląda na mocno niedopracowaną. Szkoda, bo są w niej fragmenty ciekawe i smakowite, na przykład ładnie pokazana braterska więź między Ariodantem i Lurcaniem. Ponarzekałam sobie, czas na radość. Bo to była czysta przyjemność słuchać tak zagranej i zaśpiewanej (zwłaszcza) opery barokowej u nas, gdzie  tego typu repertuar można złowić w teatrze niezmiernie rzadko. Władysław Kłosiewicz podyktował wprawdzie dosyć ekstremalne tempa (jak szybko to galopem, jak wolno, to baaaardzo). Początkowo orkiestra troszkę się w tym gubiła, zwłaszcza dęte, ale brzmienie dość szybko się wyrównało i zaczęłam dostrzegać w tej dyrygenckiej koncepcji logikę. Mikołaj Zgódka – Lurcanio i Andrzej Klimczak – Król wykonali swoje zadania porządnie . Dagmara Barna z niewdzięcznej roli pierwszej naiwnej wywiązała się bardzo dobrze – zdarzyły się drobne niedokładności intonacyjne, ale ogólne wrażenie pozostawiła pozytywne. Ocenianie wokalnej kreacji Jana Jakuba Monowida w partii Polinessa byłoby z mojej strony nieuczciwe – przed wyprawą do WOK przypomniałam sobie najlepsze płytowe nagranie „Ariodante” pod Minkowskim, a tam śpiewała Ewa Podleś. Porównywanie do niej kogokolwiek, a zwłaszcza falsecisty nie ma sensu i krzywdzi pewnie tego ostatniego. Za to scenicznie Monowid był wyborny. Kiedy na niego patrzyłam , niemal widziałam kobrę – śmiertelnie niebezpieczną, ale pełną swoistej gracji. Trzeba  zobaczyć, jak się ten Polinesso porusza, jaką prezentuje gamę wrednych uśmieszków. Po Oldze Pasiecznik spodziewałam się tylko najlepszego i to właśnie dostałam. Doskonałość od A do  Z , proszę Państwa, pod każdym względem – wokalnym, wyrazowym, interpretacyjnym. I jaka absolutna swoboda, i kontrola nad każdym dźwiękiem i gestem! Na tym tle tytułowy Ariodante aktorsko był mniej oszałamiający, wydaje mi się, iż żywiołem Kacpra Szelążka jest raczej komedia. Za to wokalnie dorównał wybitnej koleżance, co powinno stanowić niespodziankę, jako, że artysta jest ciągle na początku swej drogi, nie zdążył nawet zrobić dyplomu. Ale – nie stanowi, bo to nie pierwszy taki jego sukces. Partia Ariodante niesłychanie rzadko śpiewana jest przez kontratenorów nie bez przyczyny: skala trudności i wymagania są olbrzymie. Szelążek podołał wszystkiemu z pozorną łatwością czarując dodatkowo piękną, nasyconą barwą swego głosu. Obie wielkie arie z drugiego aktu   – jego i Ginevry mogły spokojnie spowodować atak zazdrości u największych śpiewaków świata. Przy tym zarówno Szelążek, jak Pasiecznik mają jedną, wspólną cechę charakterystyczną – oni koloratur nie atakują, posługują się nimi tak, jakby to był naturalny dla człowieka sposób porozumiewania się. Czysta rozkosz. Kto może – niech nie przegapi tego wydarzenia. Na ostatnie przedstawienie do WOK biletów nie ma od dawna, ale można spróbować dostać się do Studia im. Lutosławskiego 20 marca i posłuchać wersji koncertowej.   
P.S. A jeśli już jesteśmy przy kontratenorach - wielkie gratulacje dla Jakuba Józefa Orlińskiego, jednego z piątki równorzędnych laureatów Metropolitan's Opera National Council Auditions. Nazwiska poprzedników są wybitne, można więc wróżyć młodemu artyście karierę. Właśnie skończył Julliard School of Music i mieszka w Nowym Jorku. A jeszcze niespełna 2 lata temu występował w Teatrze Stanisławowskim w "Agrippinie".