Dziecko i czary - "Czarodziejski flet" z Bregencji

Ten post miał być o czymś zupełnie innym. O produkcji znakomitej, ale smętnej i przygnębiającej. Ale obejrzałam „Czarodziejski flet” z festiwalu w Bregencji i poczułam się  jak dziecko, które nagle dotarło do krainy czarów. Chcę się tym z Wami podzielić, żebyście co prędzej obejrzeli ten spektakl. Na początku  miałam wrażenie, że jestem w „Świecie dysku”  (swoją drogą – czytaliście „Maskaradę”? – to Pratchett operowy, śmieszny jak zawsze). Scena tym razem zamieniła się w wielkiego, zielonego żółwia porośniętego pneumatyczną  … hm… trzciną (z braku lepszego określenia). Te zarośla są niezwykle aktywne – czasem stoją na sztorc, czasem wyginają się wdzięcznie , czasem kładą. I oczywiście zmieniają kolory zależnie od sytuacji. Wykazują też sporą czujność i zdolności mimetyczne - przy pierwszym pojawieniu jednego z przybocznych Sarastra naśladują jego fryzurę. Żółw ma swoich strażników: 3 olbrzymie stwory pomiędzy którymi rozpięte są wiszące pomosty.  To widać od razu. A potem zaczynamy dwuipółgodzinną jazdę bez trzymanki, bez momentu na złapanie oddechu . Patrzyłam jakbym pierwszy raz widziała „Czarodziejski flet”, bawiłam i bałam razem z bohaterami niemal będąc ciekawa, co dalej. Jak to zwykle bywa w Bregencji przybywają oni  przez wodę w różnych, tym razem niezwykle wymyślnych łodziach. Mamy na przykład gondolę dla Królowej Nocy i jej córki, złotą dłoń dla Tamina, kolejnego, tym razem mieniącego się szafirowo żółwia  dla Trzech Chłopców i skorupkę jaja dla Papageny. Nie podejmę się opisywania przedstawienia scena po scenie, tego się przecież zrobić nie da – a zresztą – po co? Mam nadzieję, że sami widzieliście lub zobaczycie. Ale o kilku pomysłach Davida Pountneya (on był magiem, któremu to wszystko zawdzięczamy) jednak wspomnę. Przede wszystkim, w tym radosnym szaleństwie jest metoda i myśl przewodnia, która pewnie byłaby trudna do zaakceptowania dla Mozarta i Schikanedera. Symbolika masońska bądź pseudomasońska  nie została tu użyta zgodnie z ich intencją. Bo na Jeziorze Bodeńskim Sarastro i jego dwór nie są wcale jednoznacznie po stronie dobra, mocy i mądrości. Walka z Królową Nocy   to jego prywatna wojna i nie wiemy, która strona ma rację, nie ma to zresztą większego znaczenia. Próby, przez jakie muszą przejść Tamino i Pamina być może ich uszlachetnią i umocnią , ale nie taki jest ich cel. To tylko manipulacja, kolejny argument Czarodzieja przeciw Królowej. W finale , jak w każdej porządnej baśni triumfują jednak dobrzy, czyli nasze dwie młode pary zaś źli (w tym Sarastro) ponoszą zasłużoną karę. Poza wykładnią natury ideologicznej dostaliśmy całe mnóstwo tricków czysto teatralnych, które cieszą oczy. Na przykład Trzy Damy (potrójność jest wszechobecna – poza Damami i Chłopcami ma trzy „potwory” strzegące sceny i trzech konnych rycerzy) są niezmiernie efektownymi lalkami, poruszanymi przez wcale nieukrywających się animatorów. Można tu zauważyć nie zawsze we współczesnej operze obecną troskę o wykonawców – zarówno Damy , jak Chłopcy (noszący wielkie, sztuczne głowy z którymi śpiewanie byłoby trudne) użyczają głosu postaciom scenicznym z offu. Pamina i Tamino przechodzą przez ogień, ale na szczęście nie muszą tego robić śpiewacy. O innych aspektach teatralnych nie będę już pisać, bo mam nadzieję, że wiele osób będzie miało przyjemność ocenić rzecz osobiście. Muszę jednak wspomnieć współautorów sukcesu, a byli to  : Johan Engels - scenografia , Marie-Jeanne Lecca – kostiumy, Ran Arthur Braun – choreografia i popisy kaskaderskie, Mark Down i Nick Barnes z Blind Summit Theatre – lalki oraz Fabrice Kebour – światło.  Myślą Państwo może, iż zapomniałam o …. muzyce? Nie, nie zapomniałam. Wykonawstwo od tej strony było dobre, z jednym, ale przykrym wyjątkiem. Załatwmy to od razu – Ana Durlovski jest koszmarną Królową Nocy . Nie wiem , czy to kwestia złego dnia, ale raczej nie – pamiętam ją z Salzburga, już wtedy wydała mi się kiepska, choć takiego horroru nam nie zafundowała. Alfred Reiter – Sarastro (gdyby Michał Wiśniewski oglądał opery, oszalałby z zazdrości na widok jego peruki) – OK – tylko ja mam u w uszach Sami Wiecie Kogo – jemu nikt nie dorówna. Pozytywnym zaskoczeniem okazali się Tamino – Norman Reinhardt i Pamina – Bernarda Bobro. Żadnego z nich wcześniej nie znałam, oboje mają piękne głosy i umieją śpiewać Mozarta. Najmilej jednak będę wspominać Papagena – Daniela Schmutzharda – ładny głos, pięknie prowadzony, dobre umiejętności aktorskie i sympatyczna osobowość. A w końcu , ze wszystkich postaci to z Papagenem najłatwiej się zidentyfikować – jest zwykłym człowiekiem, żadnym tam bohaterem śniącym o romantycznych porywach. On chce "Ein Mädchen oder Weibchen", zwyczajnie. Jego nagroda za ciężkie przejścia u boku Tamina, Papagena też raczej trzyma się ziemi. I tu czas na drobne wyjaśnienie : przejęłam od niej imię bo nie jest tym, czym się na początku zdaje oraz … dostaje swego barytona. Papagena z Bregencji, Denise Beck była odpowiednio urocza, w czym pomogli jej kreatorzy kostiumów. Reszta wykonawców okazała się równie  znakomita, w tym Damy i Chłopcy. Dyrygent, Patrick Summers mógłby trochę mniej szaleć z tempami, to gwałtownie przyspieszając, to zwalniając bez sensu, ale trudno zepsuć te partyturę, jeśli ma się do dyspozycji Wiener Philharmoniker. Na koniec pytanie do tych, którzy już ten spektakl widzieli – właśnie przeczytałam recenzje w Financial Times, w której stwierdzono, że było nudno. Rozumiecie to? 

https://www.youtube.com/watch?v=dZPWT1Wg0KA