Świetna zabawa w Wiedniu - "Włoszka w Algierze"

Dla wszystkich zmęczonym regietheatrem, wbrew deklaracjom o unowocześnianiu i przybliżaniu współczesnemu widzowi zanudzającemu nas powtarzaniem w kółko tych samych chwytów i rozdrapywaniu obsesji dręczących reżysera mam radę – chociaż  raz na jakiś czas trzeba zafundować sobie kurację oczyszczającą. Jako lek powinien posłużyć jakiś spektakl zrobiony jak trzeba, taki, w którym kompozytor wraz z librecistą rozpoznaliby własny utwór. Najlepiej, żeby był ponadto dobrze wykonany i doprawiony solidną dawką smaku, wdzięku i elegancji. Spieszmy się oglądać takie przedstawienia, bo niebawem znikną ze scen „odwieczne” produkcje starych, bądź już nawet nieżyjących mistrzów, którzy potrafili je robić. Następnym pokoleniom operomaniaków pozostaną tylko rejestracje na kto wie jakich nośnikach – jeśli będą chcieli je oglądać. Może wcale nie odczują, że coś tu jest nie tak, może nie zechcą wiedzieć jak dzieło miało wyglądać w autorskim założeniu? Nie jest to wcale kwestia narzekania na „dzisiejsze czasy”, w których wszak też miewamy spektakle piękne i poruszające, ale nie chciałabym, żeby dla przyszłej publiczności Violetta pozostała tylko panią w „małej czerwonej”. Tak jakoś mi się zebrało po transmitowanej z Wiednia „Włoszce w Algierze”, którą przygotował nieodżałowany Jean-Pierre Ponnelle. Brawo dla dyrekcji Wiener Staatsoper za to, że od 28 lat pozwala swoim widzom cieszyć się tą inscenizacją i nie zatrudnia nikogo, kto według obowiązującej mody przerobi „Włoszkę” na ponury, psychoanalityczny dramat bądź prostacką komedię w rodzaju salzburskiego „Giulio Cesare”. Tyle, że stolica Austrii jest miejscem specyficznym zaś Opera Państwowa być może stanowi jeden z ostatnich bastionów rozsądku. W każdym razie transmisja była dla mnie wielką, niemal niczym niezmąconą radością. Po pierwsze: sam utwór. Niekoniecznie spójne i logiczne, ale zabawne libretto zainspirowało Rossiniego do rzucenia się w ten fabularny chaos z właściwą mu dezynwolturą, co zaowocowało partyturą potoczystą i wdzięczną. A, że kompozytor nie próbował nawet doszukać się pozorów sensu tam, gdzie ewidentnie go nie było – nie napinał się i stworzył jedną z niewielu oper, w których próżno szukać powagi i melancholii. Nawet we fragmentach lirycznych  czy strzelistym akcie na cześć ojczyzny czai się przecież szelmowski uśmiech. Po drugie : Ponnelle. Słynął z przedstawień  w których poczucie humoru dawało „właściwą rzeczy miarę”. Jego spektakle bywały swobodne i nieco frywolne, ale nigdy wulgarne. Przyczyna jest dość oczywista – Ponnelle nie popadał w dosłowność i nie odczuwał potrzeby pokazania publiczności wszystkiego, co libretto i muzyka tylko sugerują. Ufał naszej inteligencji, wiedział, że sami to pojmiemy. Po trzecie : wykonanie. Za pulpitem stanął  stary mistrz, Jesus Lopez Cobos i sprawił, że muzyka potoczyła się błyszczącą, radosną ale nie za głośną kaskadą. Każdy ze śpiewaków musiał czuć wsparcie maestra, który bez reszty panując nad wolumenem dźwięku pomagał solistom. Ci zaś byli fantastyczni!. Nie do końca przekonał mnie do siebie Paolo Rumetz – Taddeo , ale wpadki żadnej nie było – to tylko głos nie w moim guście. Aida Garifulina (triumfatorka Operaliów 2013)  jako nieszczęsna małżonka beja znakomicie dała sobie radę zwłaszcza w ensemblach. To sopran jasny, zwinny, sięgający bez problemu najwyższych dźwięków a przy okazji śliczna dziewczyna o imponującej apetyczną smukłością figurze. Alessio Arduiniemu mniej więcej rok temu wróżyłam wielką karierę, która właśnie staje się faktem. Jego Haly niewątpliwie przyciągał uwagę, choć rola to drugoplanowa. Rossini zaopatrzył ją jednak w arię o wiele mówiącym początku „Le femine d’Italia”, Arduini poza urokiem osobistym i talentem komicznym mógł się więc wykazać zaletami głosowymi. Sama partia zaś przynosi chyba szczęście młodym artystom – w lutym 2001 na deskach MET śpiewał ją 28-letni Polak, Mariusz Kwiecień  i była ona pierwszą jego prawdziwą rolą na tej scenie po  kilku latach terminowania w epizodach. Edgardo Rocha znalazł się w sytuacji kłopotliwej zastępując niedysponowanego Javiera Camarenę. Pamiętając go z „Otella” u boku sławniejszych kolegów – tenorów : Johna Osborne’a i Camareny własnie nie miałam żadnych obaw o to, czy podoła trudnemu zadaniu. Jako Lindoro pokazał te same zalety co wcześniej, czyli ładny, dźwięczny, biegły technicznie tenor swobodnie pokonujący trudności typowo rossiniowskich ozdobników. Z bohaterką tytułową mam ten problem, że pamiętam jako Isabellę Ewę Podleś (pamiętam zresztą każdą jej rolę, którą miałam szczęście słyszeć, nawet jeżeli jako istocie bardzo młodocianej jeszcze nie przychodziło mi do głowy, że opera stanie się dla mnie ważna). Porównanie z Maestrą wytrzymuje tylko Lucia Valentini Terrani, Anna Bonitatibus nie sięgnęła aż takich wyżyn, lecz i tak całkiem, całkiem wysoko. To śpiewaczka, której naczelną cechą wydaje się być muzykalność, co wcale nie jest takie oczywiste. Dlatego można jej wybaczyć drobne niedokładności w ozdobnikach i cieszyć tym, jak pięknie ona frazuje. Mam wrażenie, iż muzyka płynie przez nią, nie zaś trywialnie jest wykonywana. Największym zaskoczeniem, jakiego doznałam przy okazji tego przedstawienia była kreacja Ildara Abdrazakova jako Mustafy. Odnoszę się do rosyjskiego basa cokolwiek podejrzliwie nawet nie z powodu początków jego kariery, ale dlatego, że wydaje mi się być śpiewakiem uporczywie lansowanym ponad swoje umiejętności. Jest wszędzie i śpiewa wszystko nie ponosząc ewidentnych porażek, ale też jak dotąd nie zdarzyła mu się rola, którą by mnie zachwycił. Aż do dziś. Abdrazakov, znany mi  z partii smutnych lub wręcz tragicznych (nie widziałam jego Figara) okazał się prawdziwym talentem komicznym i mimo momentów aktorskiej szarży był zawsze po właściwej stronie granicy między śmiechem a rechotem. Ponadto, a raczej przede wszystkim Rossini wspaniale leży w jego możliwościach głosowych, Abdrazakov wykazał się niespodziewanie niezmiernie rzadką u basów swobodą koloraturową a ponadto świadomością stylu. Delicje, sprawdźcie sami!

https://www.youtube.com/watch?v=1i2-xL-IcvA&feature=youtu.be