Bracia Marx pokonani - "Trubadur" z Monachium

Proszę Państwa, naprawdę uczciwie się starałam nie uprzedzać mimo obejrzenia trailera i zdjęć zapowiadających tę produkcję. Ale to, co zobaczyłam rozśmieszyło mnie niemal tak, jak „Noc w operze” braci Marx. Poza tym, że są dużo bardziej finezyjni, bracia mają jednak nad Oliverem Py tę zasadniczą przewagę, że chcieli wywołać wesołość, on zaś raczej nie. Ale  jak tu się nie śmiać, kiedy osobnik w rogatej masce, będący zdaje się ucieleśnieniem ziemskich żądz Leonory kręci się przy niej ciągle i ucieleśnia aż nazbyt wyraziście? A inny , z którym walczy Manrico wypełza …spod łóżka? Hrabia Luna jest najwyraźniej fetyszystą, bo śpiewa „Il balen” miętosząc miłośnie suknię Leonory, kiedy zaś Ferrando wyjmuje mu ją z rąk i ogląda z lekkim zdziwieniem nieszczęsny kandydat na kochanka wyrywa mu ją zazdrośnie .Zaś Manrico  wzywa „All’armi!” wymachując ogromnym i niezmiernie nowoczesnym karabinem. Co budzi smutną refleksję nad brakiem zdolności bojowych oraz dowódczych u naszego herosa – mimo podobnego uzbrojenia całej drużyny wiemy, jak kończą. I tak dalej… Najgorszą  cechą tego spektaklu wydał mi się jednak wyraźnie występujący u Py przymus zilustrowania licznie w „Trubadurze ” występujących fragmentów narracyjnych . Trzeba pokazać, bo publika nie zrozumie? Stąd ta mamusia Azuceny, grana przez nagą tancerkę ucharakteryzowaną na upiorną staruszkę – postać zdecydowanie wszechobecna i nadaktywna. Stąd te powracające płomienie, już to stosu, już to krzyża , na tle którego Manrico śpiewa strettę. Stąd laleczki w roli zamienionych niemowląt. Stąd . … nie, dalej mi się już nie chce. Pewnie sami  widzieliście. Poza tym wszystkiego na scenie Bayerische Staatsoper było za dużo, reżyser zaludnia ją tłumem który tam jest nie po to, żeby wykonać jakieś sensowne, z libretta wynikające zadania, ale żeby być i oszałamiać. Każdy coś tam robi, rzadko z sensem, zmęczonym oczom trudno się skupić. I to nam, którym realizator transmisji sam wybiera pokazywane obrazki, a co dopiero widzom w teatrze. Poza tym znów mamy serię pomysłów, które nie mają żadnego uzasadnienia, są, bo reżysera olśniło i wydawało mu się, że tak będzie efektownie. Dlaczego na miły Bóg, Leonora jest niewidoma i nosi brzydkie okularki? Chyba tylko w celu wprowadzenia w czwartym akcie specyficznego „przewodnika”. Dlaczego wszystkim odsłonom towarzyszą puste z wyjątkiem jednego krzesła – na nim zasiada w nonszalanckiej pozie manekin?  Dlaczego Azucena i Manrico zamieszkują w najwyraźniej wykafelkowanym „wozie”? Co mają znaczyć obrzydliwe , przerośnięte płody bawiące się wesoło (pożyczyli z Bayreuth? )? Czy naga dama z szeroko rozłożonymi nogami odbywa właśnie badanie ginekologiczne czy też może rodzi? Takich pytań mogłabym zadać więcej i szczerze wątpię czy uzyskałabym w miarę jasną (nie mówiąc już o przekonującej) odpowiedź. Dlaczego? A bo  tak. Oglądając tę produkcję czułam się po prostu przytłoczona ciągłym, kompulsywnym ruchem dekoracji i przewalającym się tłumem. Dekoracje zaś to temat osobny – nawet nie to, że brzydkie, choć momentami rzeczywiście.   Ale te dziwaczne metalowe konstrukcje niczemu nie służyły, poza podzieleniem przestrzeni na mniejsze kawałki i załadowaniem ich kolejnymi, niepotrzebnymi postaciami w ustawicznym działaniu. Żal mi tego „Trubadura”, bo było w nim kilka momentów interesujących, prawdziwych, w których emocje ze sceny płynące do mnie docierały i trafiały w sedno. Ale i to Monsieur Py zepsuł na własne życzenie. Na przykład finałowy duet Azuceny i Manrica – rozegrany w klaustrofobicznie ciasnej więziennej celi z udziałem nieodłącznego ducha mamusi, czyli nagiej staruszki służącej za … poręczny wieszaczek na czerwony sznur. Widać było, jak biedny kamerzysta poszukuje takiego kadru, w którym by rzeczonej damy  nie było, co w tak małej przestrzeni sprawiało wrażenie mission impossible. W końcu się jednak udało i wtedy mieliśmy prawdziwie wzruszający moment. Podobał mi się też sposób, w jaki relacje łączące matkę z przybranym synem pokazano w pierwszym akcie. Czułe zniecierpliwienie Manrica strząsającego z siebie ręce przytulonej do jego pleców Azuceny trafione było w punkt. Po chwili jednak mocno się zaniepokoiłam: cóż to za matka, która żarłocznie wpija się w synowskie usta krępując nieszczęśnika uprzednio, aby nie pobiegł za dziewczyną? I co tu robi staruszek Freud? (reżyserski koncept pozwolił Elenie Manistinej władczo ucałować Kaufmanna, co zapewne przykrości jej nie sprawiło). I tak dalej, w nieskończoność. Chyba już za dużo czasu poświęciłam panu Py  - trzeba przejść do tego, co najważniejsze. A od strony czysto wykonawczej ten spektakl był znakomitym osiągnięciem. Paolo Carignani poprowadził orkiestrę w sposób konkretny, precyzyjny i bez dziwactw. Całe szczęście, że on nie miał własnych konceptów i zagrał to, co w partyturze – Grazie, Maestro, jestem głęboko wdzięczna. Obsadę dostał dyrygent wspaniałą, na dodatek w dobrej formie. Co „rzucało się na uszy” (żeby tak zacytować Jerzego Stuhra) zwłaszcza w porównaniu z premierą, znacznie od strony wokalnej słabszą. Tutaj mieliśmy wymarzonego Manrica : czułego, kochającego, bohaterskiego. I na dodatek pięknego (nie ma tylko przebaczenia dla P.A. Weitza, który go ubrał w tę koszmarną kamizelkę).Kaufmann zaśpiewał porywająco, i choć stretta została w oryginalnie napisanej tonacji , bez popisowego wysokiego C uświęconego tradycją (której w końcu i zrezygnowany autor uległ). Zgarnął też największą owację przy ukłonach, a nie jest łatwo wygrać pod tym względem z Anją Harteros (Boże broń, nie podejrzewam jakiejkolwiek konkurencji w tym względzie). To nie jest aktorka naturalna (na pewno nie takie zwierzę sceniczne jak Kaufmann) , chociaż  zalecenia reżyserskie wykonuje. Ona wszystkie emocje i całą prawdę o postaci ma w głosie. A jest to instrument urody wyjątkowej i z tych obu przyczyn nie ma większego znaczenia nieszczególna cabaletta czy nawet wysoki dźwięk na granicy koguta. Ale jej „D’amor sull’ali rosee” będę pamiętać jako jedno z najpiękniejszych, jakie słyszałam. Elena Manistina też dysponuje pięknym głosem, którym posługuje się świetnie. Tyle, że ten głos ma urodę, ale trochę brak mu wyrazu – przy jej pierwszym duecie z Manricem ciarki powinny chodzić , nic z tego. Jeśli ktoś potrzebuje takich wrażeń musi sobie odtworzyć nagranie z Ewą Podleś… Alexey Markov   jest efektywnym Luną, i on też był znacznie lepszy niż na premierze. Jego rola była może nieco konwencjonalnie wykonana, ale przyczepić się nie ma do czego. Kwangchoul Youn wykazuje pewne oznaki zmęczenia głosu, lecz słynne szesnastki w swojej arii otwierającej pokonał brawurowo. Bardzo chciałabym zobaczyć i usłyszeć tę obsadę w mniej chaotycznej i przeładowanej produkcji „Trubadura”. Może kiedyś …

P.S. Bardzo współczuję tym widzom z Bayerische Staatsoper, którzy zasiedzieli się w bufecie i z przerwy wrócili za późno, żeby nacieszyć oczy bonusem , który zafundował nam Py,. Kaufmann i Manistina wykonali brawurowo klasyczną sztuczkę iluzjonistyczną ( wskazujac jednocześnie jak Manrico i Azucena zarabiaja na zycie)  – „Mamusia” przepiłowała mianowicie „Synka” , który nawet po tym zdarzeniu wesoło pomachiwał dłońmi i stopami. Po czym Manistina i złożony w całość Kaufmann ukłonili się z szerokimi uśmiechami na twarzach  i oddalili za kulisy aby pozwolić reszcie widzów zająć swe miejsca przed drugą częścią.

 https://www.youtube.com/watch?v=PCEg9y-EZVg