Aleksandra Kurzak, Artur Ruciński i berlińska "Traviata"

Dla śpiewaczki powrót na scenę po urodzeniu dziecka, zwłaszcza pierwszego,  jest zawsze momentem szczególnym. Wiąże się nie tylko z tymi samymi problemami i stresami, które dotykają wszystkie pracujące mamy, ale też z dodatkowymi, specyficznymi dla wykonywanego zawodu. Nigdy nie wiadomo, jak zmiany hormonalne i fizyczne wpłyną na najwrażliwszy ze wszystkich instrumentów. Ciało nie jest takie samo jak przed ciążą i porodem, głos potrafi nieco zmienić barwę i rozmiar, trzeba dokonywać w związku z tym pewnych korekt technicznych. Przeżycia związane z macierzyństwem mogą też wpłynąć na kwestie wyrazowe, bo punkt widzenia świata i tego, co jest w życiu ważne nigdy już nie wróci do stanu „sprzed”. Sympatycy świeżo upieczonych śpiewających mam o tym wszystkim wiedzą, dlatego też z ciekawością i pewnym niepokojem oczekują na ich ponowne pojawienie się na scenie.  Nasza sopranowa gwiazda, Aleksandra Kurzak zaprezentowała się w La Scali jako Hrabina Adele kiedy jej córeczka miała 5 miesięcy, potem już realizowała zobowiązania zawodowe w normalnym trybie wykonując role, z których już ją znamy – Gildę, Gretel, Marie i wreszcie Violettę. Dzisiejszy post będzie właśnie „Traviacie”, w której wystąpiła kilkanaście dni temu w Deutsche Oper Berlin, debiutując w tym teatrze. Produkcja jest już dość sędziwa, jako, że była ostatnią chyba  (lub jedną z ostatnich) prac słynnego reżysera Götza Friedricha i miała premierę w 1999 roku. Nie zestarzała się jednak specjalnie, można pomyśleć, że powstała całkiem niedawno. Akcję przeniesiono to początków wieku dwudziestego, pewnie gdzieś tuż przed pierwszą wojną światową  (bohaterka w pierwszym akcie nosi już charakterystyczną krótką fryzurkę, ale też mamy nadal długie suknie). W nieprzeładowanej scenografii uwagę zwraca czarna, błyszcząca podłoga i szezląg, który będzie dla Violetty zarówno łożem śmierci, jak i miejscem zmysłowej radości. Friedrich przeprowadził nas przez fabułę arcymelodramatu prosto, elegancko i może nawet w sposób odrobinę chłodny, dając szansę na dointerpretowanie postaci wypełnienie ich własną osobowością śpiewakom. Niestety, w oglądanym przeze mnie spektaklu dyrygent Ivan Repusic robił co mógł, żeby im to zadanie utrudnić jak tylko się da. Bodajże nigdy jeszcze nie słyszałam tak zagonionej „Traviaty”, tak całkowicie pozbawionej muzycznych niuansów, gubiącej detale i muzyczne subtelności, tak hałaśliwej. Nie znam dobrze orkiestry DOB, ale z kilku zaledwie z nią zetknięć niebezpośrednich nie wyniosłam złych wspomnień. Wynika z tego, że zawinił Repusic. Przełożyło się to również na nierówności i niezborność chóru, który zwyczajnie nie nadążał.  Murat Karahan nie walczył z koncepcją dyrygencką (słysząc go po raz pierwszy nie wiem – nie chciał, czy nie potrafił) a szkoda, mógł jako Alfredo wywrzeć znacznie lepsze wrażenie, niż to się w istocie stało. Tenor ten ma niezły, mocny jak na tę partię głos z dobrą górą skali, ale interpretacyjnie postawił na dziarskość, momentami sprawiającą kiepskie wrażenie brakiem niezbędnej płynności i pokrzykiwaniem. Szkoda, bo to obiecujący materiał na Alfreda, zwłaszcza, że udało mu się stworzyć sympatyczną postać. Artur Ruciński był pod każdym względem szlachetnym Germontem – właściwie od początku ciepłym i zatroskanym. Stawił też delikatny, ale stanowczy opór próbie popędzania arii „Di Provenza”, za co jestem mu wdzięczna.  Walory głosu Rucińskiego są nam świetnie znane – piękno i głębia, podobnie jak jego umiejętności  pozwalające cieszyć się verdiowskim legato mimo galopującego szefa orkiestry. Natomiast  z Aleksandrą Kurzak i Violettą sprawa jest bardziej złożona. Pamiętam oczywiście warszawskie przedstawienia „Traviaty” z jej udziałem– wtedy wydawało mi się, że o ile o ile głosowo partia nie sprawia artystce większych trudności, interpretacyjnie koncepcja roli dopiero się rodzi. Jest to całkowicie normalne, żadna śpiewaczka, z Marią Callas włącznie nie była kompletną Violettą  już w swoim debiucie. Dziś z naszą sopranistką rzecz ma się dokładnie odwrotnie niż kiedyś. Zastrzegam, iż nie mam pojęcia, czy nie walczyła ona z jakimiś kłopotami zdrowotnymi, ale problemy były słyszalne wyraźnie. Barwę głosu p. Kurzak, jak każdej innej jej koleżanki można lubić albo nie -  ja lubię. Ale drobne błędy intonacyjne i naprawdę nieprzyjemnie świdrująco brzmiące zaostrzenia w górze skali w pierwszym akcie wydały mi się niepokojące. Potem było już znacznie lepiej. Właśnie w drugim akcie padają słowa, które Callas uczyniła swoistym egzaminem dla każdej Violetty – „Amami, Alfredo”. Aleksandra Kurzak zaś podała je naprawdę pięknie i przejmująco. A to jest ten szczególny moment, od którego zależy czy uwierzymy bohaterce, czy nie. Tu, po podjęciu decyzji w czasie rozmowy z ojcem Alfreda (doskonali byli w niej oboje) Violetta mierzy się po raz pierwszy z jej konsekwencjami. Finałowy akt stanowił wokalno-aktorskie tour de force  Kurzak. Dopracowany i konsekwentny był każdy najdrobniejszy gest i detal – wystarczyło posłuchać jak doskonale wypadła scena czytania listu od Germonta (a wszelkie „sceny czytania listów”  są dla śpiewaczek trudne i brzmią zazwyczaj nienaturalnie),  z jakim gniewem Violetta wyrzucała z siebie „È tardi !".Pełne buntu było też jej „Gran Dio! morir sì giovane”, pięknie płynne i melancholijne „Addio del passato”, wstrząsające ostatnie słowa umierającej dziewczyny Ah! io ritorno a vivere! Oh gioia! To wszystko sprawiło, że mogę dopisać sobie  Aleksandrę Kurzak do listy moich ulubionych interpretatorek arcytrudnej partii Violetty, a nie jest ich dużo.

Pewnie już Państwo wiedzą, że w tym roku do International Opera Award w kategorii „Reader’s Award”  nominowała została trójka polskich śpiewaków : Aleksandra Kurzak, Mariusz Kwiecień i Piotr Beczała. To już samo w sobie jest niezwykłe. Ja oddałam swój głos, stali czytelnicy tego barytonocentrycznego bloga wiedzą doskonale na kogo. Zagłosujcie i Wy! Dwa lata temu cała Malta wsparła (w innym plebiscycie) Josepha Calleję i rezultat był, może i nam się uda. Zwłaszcza, że każdy z wymienionych naszych artystów na nagrodę zasługuje.Głosować można pod tym adresem:
 http://www.operaawards.co.uk/readersAwards.aspx

I jeszcze dwa ciekawe linki:

https://www.youtube.com/watch?v=NUFmlW9ggso

https://www.youtube.com/watch?v=plkIwq2PNnE