Ridi pagliaccio - "Lucia" i Vittorio Grigolo

Po raz kolejny przyszło mi się zastanowić nad dziwną polityką nagraniową Opernhaus Zurich. Mam wrażenie, że rejestruje się tam wszystkie ważniejsze spektakle, z tym, że tylko niektóre z zamiarem późniejszego wydania na płytach DVD. Reszta to tak zwane zapisy techniczne , filmowane ustawioną w sporej odległości jedną kamerą, z kiepskiej jakości obrazem i niewiele lepszym dźwiękiem. Leżą sobie one spokojnie gdzieś w archiwach by nagle wyciekać do sieci , zwłaszcza, a właściwie wyłącznie wtedy, gdy wśród wykonawców spektaklu znajdował się ktoś, kto później zrobił karierę . Tak było z występami Jonasa Kaufmanna , którego kreacja w „Königskinder” była w Internecie grubo wcześniej, niż zdecydowano się ją (nawet w tej ubogiej wersji) wydać oficjalnie, można też sobie znaleźć jego pierwszego „Fausta”. Bardzo jestem ciekawa, czy mają też zapis filmowy (podejrzewam, że mają) jego Księcia Mantui. Ale nie o Kaufmanna tym razem mi chodzi. Obejrzałam sobie tego typu zapis „Lucii z Lammermoor” z 2008 roku. Moja uwagę ściągnął na niespecjalnie lubianą operę Damiano Michieletto, którego karierę reżyserską śledzę od pewnego czasu z zainteresowaniem. „Lucia” rzadko pada ofiarą przeróbek typu skandalicznego, bo jej staromodna fabuła z punktem kulminacyjnym w wielkiej, solowej scenie szaleństwa głównej bohaterki jakoś nie inspiruje tuzów regietheatru. Michieletto także ograniczył się do przeniesienia akcji w bliżej nieokreślone lata dwudziestego wieku i ustawienia z boku sceny dziwacznej szklanej konstrukcji. Wygląda ona trochę jak krzywa klatka schodowa i stanowi miejsce gwałtownych przebieżek w górę i w dół , jakim oddają się nasi amanci w chwilach napięcia emocjonalnego. Ma też zdaje się podkreślać grozę sytuacji, kiedy stłoczeni w niej goście weselni oświetleni siną poświatą obserwują wybuch obłędu biednej Lucii. Nie mam pojęcia, czy są to „schody do nieba” czy wręcz przeciwnie, ale na nich pojawia się zjawa, która będzie prześladować nie tylko bohaterkę, ale też jej ukochanego niemal ustawicznie. Dama ta, odziana w znaczącą biel (aczkolwiek sam kostiumik typu „new look” z lat 40/50 jest rozczarowująco standardowy) ogranicza swą aktywność do ciągłych spacerów po scenie powodując konieczność zachowania napiętej uwagi u innych postaci zmuszonych do unikania kolizji z upiorem. Wszystko to razem nie wydało mi się ani inspirujące, ani warte szczególnej uwagi. I byłaby to „Lucia” jak dziesiątki innych gdyby nie wykonawca roli Edgarda, który zasługuje na dłuższą refleksję, zwłaszcza, że to zapewne on był przyczyna upubliczniena tego zapisu. W zasadzie starannie unikam kontaktu z działalnością artystyczną pana Vittorio Grigolo (kpiny z nazwisk są niewskazane, ale … nie bez powodu czujny Word poprawia mi na gigolo) ale tym razem przetrwałam do końca zastanawiając się prostacko jak, u licha ten facet mógł osiągnąć tak wysoka pozycję w operowym światku. Przecież niewątpliwa, choć mydlano-fryzjerskiej proweniencji uroda nie mogła być jedyną przyczyną. No dobrze: cudny Vittorio ma całkiem ładny głos (pominąwszy nieznośny „groszek”) i przyzwoita górę skali. Nie porywa się też na zadania wokalnie go przerastające. Ale – na Boga , przecież to pajac! Jego histeryczna nadaktywność, konwulsyjna potrzeba skupienia na sobie uwagi , „łezka” której używa we wszystkich co bardziej dramatycznych momentach ośmieszają zarówno postać, jak jego samego. Wygranie w kategorii „Narcyz” z Dimą Hvorostovskim to zadanie prawie niewykonalne. A jednak Grigolo się udało.   W tej sytuacji Massimo Cavalletti mógł zostać uznany za zrównoważonego Enrica. Ale tylko w tej. Cavaletti, posiadacz pięknego, nasyconego głosu także miotał się nerwowo i stroił groźne grymasy uznając to widać za środki aktorskiego wyrazu. Gorzej, że również wokalnie zachowywał się podobnie pokrzykując  i napinając się zupełnie niepotrzebnie. Dla niego jest jednak nadzieja – dziś, 5 lat później zrobił wyraźne postępy i pozbył się tej okropnej maniery. W tych okolicznościach umiar i klasa pozostałej dwójki protagonistów błyszczała jeszcze silniej. Laszlo Polgar nie był wprawdzie w dobrej formie wokalnej (wydaje mi się, że to już działała choroba – zmarł w 2010 roku mając 63 lata) , ale jego ciepły bas i  piękne frazowanie nadal mogły sprawiać słuchaczowi przyjemność. Stworzył przy tym zaskakująco sympatyczną jak na nominalny czarny charakter postać. Elena Mosuc jako Lucia jest właściwie taka jak była w jako Marguerite w „Fauście” czy Gilda w „Rigoletcie” – bardzo porządna śpiewaczka , kulturalnie i z powodzeniem realizująca swą partię, choć do ekscytujących ani jej głos, ani interpretacja nie należały. W tym spektaklu był to jednak oczywisty walor. Nello Santi poprowadził zurychską orkiestrę troszkę za szybko i hałaśliwie, choć ten ostatni efekt mógł być wynikiem nienajlepszego zapisu dźwięku. Tak sobie oglądając tę „Lucię” myślałam też o tym, jak wiele zależy od indywidualności wykonawców. W „Lucii” madryckiej punkt kulminacyjny przesunął się na finałową scenę Edgarda (Domingo), w warszawskiej był tam, gdzie należy, czyli w scenie szaleństwa głównej bohaterki (Kurzak), zaś w Met  całkiem niespodziewanie konfrontacja Enrica i Lucii (Kwiecień i Netrebko) była w spektaklu najciekawsza. Być może z nostalgią wspominałabym świetną (chyba współcześnie najlepszą) pannę Ashton  Patrizii Ciofi, gdyby nie jej Edgardo, którym okazał się … jakże, Vittorio Grigolo.

https://www.youtube.com/watch?v=BLIbPD-LC4s&list=PL2B9139E73EC1B825 

https://www.youtube.com/watch?v=DDadMVKOun0&list=PL2B9139E73EC1B825