Mój Rok Donizettiego - "Faworyta"

Zostałam, jak większość z nas wyposażona w odruch sprzeciwu wobec wszystkiego, co powszechne i z góry narzucone. Nie zamierzam więc świętować jubileuszy Verdiego i Wagnera – dzieła obu panów  są w repertuarach teatrów całego świata permanentnie ( całkowicie słusznie , oczywiście) i w roku 200 rocznicy urodzin nie ma żadnego powodu, aby słuchać ich jeszcze więcej niż zwykle. Ja sobie zrobię …Rok Donizettiego. Dlaczego? A , bo tak !!! Napisał mnóstwo, z czego grane jest niewiele - za to do upojenia. Najwyższe autorytety i znawcy nie mają Donizettiego w szczególnym poważaniu uśmiechając się protekcjonalnie gdy o nim mowa. I to jest powód. Tak więc, nie porzucając oczywiście w ramach małpiej złośliwości utworów obu Wielkich, Czcigodnych Jubilatów , bo sama zrobiłabym sobie krzywdę – zamierzam poeksplorować twórczość , zwłaszcza mniej znaną - Donizettiego. Zaczęłam od opery, która jeszcze nie tak dawno gościła na scenach może nie często, ale jednak dość regularnie. Zawdzięczała  swój renesans jednej śpiewaczce i wyjątkowo nie była to Maria Callas, ale Fiorenza Cosotto . „Faworyta” funkcjonuje dziś właściwie już tylko dzięki wykonującym na recitalach arię „Ange si pur” („Spirto gentil” w wersji włoskiej) tenorom. Wspomagają ich czasem barytony przywołując Léonore, viens / „Vien, Leonora” (ma to w repertuarze i bardzo pięknie śpiewa Mariusz Kwiecień). O samej bohaterce – cisza. W libretcie nie została potraktowana szczególnie łaskawie. Każe nam się współczuć damie, która przez dłuższy czas była oficjalną metresą królewską. Dokładnie w momencie , w którym władca decyduje się porzucić legalną małżonkę i z kochanki „uczynić uczciwą kobietę” ta zakochuje się w młodszym i zapewne przystojniejszym … kandydacie na mnicha. I rozpacza, że dowiedziawszy się, kim ona jest niedoszły kapłan odrzuci ją ze wstrętem. Ma to oczywiście tragiczny koniec, bo właściwie wszyscy pozostają z niczym – Leonora traci zarówno lukratywną pozycję jak i nowego ukochanego, a wreszcie życie. Fernand ,  porzuciwszy Boga przekonuje się, że uczynił to dla „kobiety upadłej”, której nie przestaje kochać, ale  - za późno. Król cierpi, daje szansę kochankom godząc się na ich związek (wie, że nic z tego nie będzie?)  - na próżno. Przytoczyłam krótko fabułę „Faworyty”  aby spróbować opisać jak w spektaklu, który oglądałam cały ten konwencjonalny melodramatyzm próbowano rozbroić. Była to próba aż nadto udana, o czym dalej.  Jesteśmy na Gran Canarii, w Las Palmas, rok 2002. Po odsłonięciu kurtyny ukazuje się nam pusta, ciemna  scena . Na niej … świecący własnym światłem duży, przezroczysty  sześcian , w którym uwięziony Fernand rozpoczyna swoją skargę-zwierzenie. Dalej mamy serię podobnie abstrakcyjnych obrazków, co bywa nawet zajmujące i atrakcyjne dla oka, ale nijak się librettem nie tłumaczy. W każdym razie do finału scena pozostanie na ogół pusta, czasem tylko pojawia się na niej jakiś element dominujący. Jak na przykład posąg roznegliżowanej, pulchnej damy , który ma być albo portretem Leonory z jej rozpustnych czasów albo też tę niechlubną przeszłość symbolizować. A jeśli tak, to dlaczego bohaterka dotyka go „z pewną taką nieśmiałością’ i rzuca  w jego stronę nostalgiczne spojrzenia? I dlaczego znacznie wyższa temperatura emocjonalna panuje  pomiędzy Leonorą a królem Alfonsem niż między teoretycznie pałającymi wielką namiętnością świeżo zakochanymi? Pytania można by mnożyć, ale skutek takiego ustawienia postaci nie jest dobry – pewien enigmatyzm i chłód powoduje, że, owszem, melodramatyzm fabuły zostaje nieco okiełznany. Tyle, że przy tym widz traci zainteresowanie dla czysto teatralnej strony przedsięwzięcia. I nawet oryginalny pomysł na scenę finałową tego efektu nie niweluje (Leonora zostaje rozdzielona na „ciało” i „duszę” i podczas gdy Fernand rozpacza nad martwym już ciałem duszę pochłania świetlisty sześcian) Dziwaczne , efekciarskie kostiumy i nowoczesna ( w rozumieniu nadmiernie oszczędna ) scenografia nie wystarczą, by uzyskać uwagę widowni. Takie eksperymenty można ( tylko czy trzeba?) czynić na dziełach powszechnie znanych, w których i tak wiemy w czym rzecz. Od strony muzycznej ta „Faworyta” prezentowała się zupełnie nieźle co zawdzięcza głównie parze amantów. Daniela Barcellona to jedna z tych pań, które nie uzyskały statusu gwiazdy i muszą się zadowalać pozycją znanej śpiewaczki. Zaczynała w okresie rozwoju regietheatru kiedy warunki zewnętrzne (matronowaty wygląd) w połączeniu z brakiem szczególnych inklinacji dramatycznych nie predystynowały jej  do roli superstar. Szkoda. Bo głos ma piękny, technikę znakomitą, a emocje, które nie odzwierciedlają się w grze aktorskiej doskonale słychać.Jako Fernand wystąpił młody (28 lat) i entuzjastyczny Giuseppe Filianotti. W jego grze uczuć nie brakowało, ale niedostatki techniczne były wyraźne (wahnięcia intonacyjne , zwłaszcza na początku). Mimo wszystko początkujący tenor mógł sobie ten występ poczytać za sukces – brzmiał jasno, ale ciepło, stworzył zwyczajnie sympatyczną postać. Niezmiernie żałuję , że tej parze nie towarzyszył baryton na ich poziomie. Roberto Servile od początku do końca brzmiał sucho, niepewnie, górne dźwięki sprawiały mu wyraźny problem. Można się pogodzić z piskliwą  Ines- Eleonore Contucci, ale król powinien prezentować się po królewsku pod każdym względem. Zwłaszcza, że ma do zaśpiewanie dużo pięknej muzyki a jego aria jest bodaj najpiękniejsza w całej operze. Nie wiem, może coś niedobrego działo się z jego zdrowiem, bo nie wyszedł do ukłonów.

http://www.youtube.com/watch?v=qXj0Ny_7InM