"Anna Bolena" w Veronie

„Anna Bolena” stanowiła dla swego twórcy prawdziwy przełom, istotną zmianę jakościową. Po triumfalnej premierze przechodziła różne koleje losu, bywała i zapominana na lata i przywracana do repertuaru na dłużej. To jedna z tych oper, które  wystawia się zazwyczaj dla śpiewaczki zdolnej do udźwignięcia roli tytułowej, stawiającej przed odtwórczynią bardzo wysokie wymagania. Chodzi nie tylko o wokalną nieskazitelność, co już jest niebywale trudne, ale o coś więcej. Tu potrzeba szczególnego typu aktorki-śpiewaczki, niezbyt zręcznie zwanego po polsku tragiczką. Nieszczęsna bohaterka od pierwszych nut i chwil na scenie zna swoje przeznaczenie i my też je znamy – nie dlatego, że przyswoiliśmy tę wiedzę na lekcjach historii. Mam słabość do maestro Donizettiego i takich ról, ale niełatwo zaspokoić na nie apetyt. Winy nie przypisuję okrzyczanemu kryzysowi wokalnemu, bo mam wrażenie, że znalezienie dobrej Anny, Elżbiety, Marii Stuardy czy Lucrezii nigdy nie stanowiło łatwego zadania. Całkiem niedawno mieliśmy w Wiedniu i Nowym Jorku zupełnie przyzwoite spektakle „Anny Boleny”, ale czegoś bardzo im brakowało. Anna Netrebko, czarująca głosem o właściwym wymiarze i wspaniałej urodzie nie posiada tego tajemniczego pierwiastka, który tworzy donizettiowską heroinę. Rosyjska diva dopiero teraz znalazła chyba kompozytora, który w jej głosie i temperamencie leży najlepiej. Nazywa się … Verdi. Widać czasem trzeba długiego błądzenia by dotrzeć do celu oczywistego. Wracając jednak do nieszczęsnej Boleny chciałabym tym, którzy jeszcze tego nagrania nie odkryli polecić z całego serca zapis przedstawienia z Arena di Verona, 29 marca 2007. Produkcja sama nie należy do najbardziej wymyślnych i skandalicznych, ale pełna jest irytujących szczegółów psujących całość, która mogłaby być bardzo udana. Winę za to przypisuję w podobnej mierze  Grahamowi Vickowi, co scenografowi i projektantowi kostiumów Paulowi Brownowi. Scenografia jest  tyleż brzydka ( w sinawych kolorach) i zawieszona pomiędzy epokami, co pełna elementów niby symbolicznych, które przeszkadzają i śmieszą.  Mamy na przykład wielką, białą maskę pośmiertną z zawiązanymi oczami, która towarzyszy poczynaniom bohaterów przez prawie cały drugi akt, mamy gigantyczny miecz wbity w podłoże – jedno i drugie zapewne ma służyć jako memento. Kostiumy stanowią mieszankę piorunującą  - udają pochodzące z szesnastego  wieku, ale nie do końca (drapowane damskie tiurniury to raczej początek dwudziestego), są demonstracyjnie wręcz przeładowane, wielowarstwowe i koszmarnie utrudniają poruszanie śpiewakom ( można sobie wyobrazić jak trudno w nich o odpowiednią wentylację). Szczególnych „gratulacji” domaga się suknia, w którą  Brown ubrał nieszczęsną Giovannę w drugim akcie, z potwornymi wałkami w roli rękawów. Reżyseria, chociaż pozbawiona większych ekscesów też nie ułatwia życia protagonistom – Giovanna  w akcie błagania i pokory czołga się na brzuchu przed swą królową pokonując opór kunsztownej, spiętrzonej szaty i śpiewając przy tym.  Przytoczone szczegóły świadczą tylko o jednym: arogancji Najwyższej Władzy, którą we współczesnym teatrze operowym jest niestety reżyser. Gdyby chociaż poświęcenie wykonawców przydawało dramatowi jakichś nowych znaczeń, ale przecież tak się w tym wypadku nie dzieje. Zaś ów spektakl, jak to dziś często bywa stanowił koprodukcję kilku teatrów i rozpełzł się potem po całych Włoszech. Miał różne obsady wspierające, ale jedną bohaterkę główną stuprocentowo spełniającą  wymogi roli Anny. Mariella Devia urodziła się do takich partii i prezentuje w nich absolutną kontrolę nad czysto wokalnym, stylistycznym ale także emocjonalnym jej aspektem. W tym głosie (niejako przy okazji o nasyconej, pięknej barwie i wyrównanym we wszystkich rejestrach) nie uświadczysz powierzchownej „łezki”, ona nie musi szlochać, błądzić rozbieganym spojrzeniem i rzucać się w konwulsjach po podłodze, żebyśmy wiedzieli, że umysł Anny został zmącony. Devia  w momencie nagrania spektaklu miała 59 lat, ale konia z rzędem temu, kto by się tego wieku dosłuchał. W tym miejscu należy podziękować piratowi, który rzecz zarejestrował i ocalił nie tylko utrwalając bezcenną kreację, ale też wykonując świetną robotę – możemy obserwować akcję z pewnego oddalenia , zupełnie jak w teatrze. Od czasu do czasu zdarzaja się zbliżenia na śpiewaków, lecz żadnemu z nich nie sprawdzimy stanu migdałków. Najważniejszym partnerem Marielli Devii okazał się w tym spektaklu Francesco Meli jako Percy prezentując te same zalety co zwykle – bezbłędną otwartą emisję, piękne brzmienie glosu już wówczas nie tak lirycznego, jak mogłoby się wydawać i żarliwość bez przerysowań. Laura Polverelli była fachową Giovanną , najlepiej wypadła w duecie z Devią – kwestia inspiracji? Michele Pertusi śpiewał króla Enrica bez przekonania, mam wrażenie, że raczej Bellini stanowi jego naturalne terytorium. Elena Belfiore jako Smeton nie wywarła na mnie najlepszego wrażenia (trochę ostro i krzykliwie), ale utrzymała się w granicach akceptowalności. Te przekroczył niestety dyrygent  Lü Jia nie panujący zupełnie nad dymnamiką dźwięku. Orkiestra brzmiała momentami hałaśliwie, co powodowało u solistów konieczność walki o bycie słyszalnym. Mimo wszystko, jeśli nie znacie – poświęćcie ponad 3 godziny tej „Bolenie”. Warto.

 https://www.youtube.com/watch?v=fs9k1yXEohg